MAÇ ANLATIMI VE FUTBOLCU İSİMLERİ (DIAGNE)

Her Dünya Kupası, Avrupa Kupaları ve Şampiyonalar başladığında sosyal ağlarda en çok konuşulan konuyu gündeme getirelim. 2014 Dünya Kupası'nda maç anlatanların futbolcu isimlerini telaffuzları öyle enteresandı ki, ilk 2 maç sonrasına kadar (ceyms rodrigez) James Rodrigues'in sahada olduğunu bazı izleyiciler anlayamamıştılar. Çünkü TRT spikerleri James'i sahada ''Hames'' olarak telaffuz ettiler. Fenerbahçe'nin Hollandalı futbolcusu Dirk Kuyt'ı da ''Köyt'' şeklinde telaffuz edince ortalık karıştı. Gazeteciler ve gazetecilikten türemiş televizyoncular bu konuyu çok konuştu. 

Aslında ortalığın karışması tamamen izleyicilerin bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olmalarından kaynaklandı. NTV Spor spikeri Güntekin Onay bile; ''Başka dillerde nasıl telaffuz edildiği beni ilgilendirmez. Ben Türkçe konuşuyorum. Futbolcu isimlerini Türkçe telaffuz ederim'' diyerek akıllara zarar bir yorum yapmıştı. Burada dil dersi vermek zorunda olduğum için özür dileyerek konuyu açıklığa kavuşturalım. Öncelikle, özel isimlerde hiçbir değişiklik olmaz. Örneğin; ''Zafer'' İngiltere'ye gidince ''Seyfir'' olmaz. Bu bir özel isimdir ve her yerde ''ZAFER'' olarak telaffuz edilir. Eğer istisnai olarak (R harfinden dolayı bir yabancı) telaffuz zorluğu yaşarsa ''Zafeğ'' şeklinde telaffuz edebilir. Hatta bana yanlış bir şekilde ''SAFİR'' diyen çok sayıda yabancı arkadaşım olduğunu da belirtmeliyim. (Tekrar vurguluyorum, eğer R - Ş - Ç vb. yabancılar için telaffuzu çok zor olan harfler varsa sadece o harf yuvarlatılabilir). Yani özel isim asla ve asla kasıtlı olarak keyfe ya da alışkanlıklara göre değiştirilmez. 

Arda Turan İspanya'da ''Erdi Duğren'' diye mi teleaffuz edilecek? Tabii ki hayır! Gerçeğine en yakın telaffuz doğru olacaktır. Dirk Kuyt Hollandalı olduğuna göre onun ismi de kendi dili olan Flemenkçe olarak telaffuz edilir. İsmi DİRG KÖYT olarak söylenmelidir. İngiliz spikerler KAYT dedi diye adamın adı değiştirilemez. Bu linkteki videonun 01.30 saniyesindeki telaffuzu dinlerseniz DİRİK KÖĞT olduğunu da anlayabilirsiniz. http://www.youtube.com/watch?v=R2Vyj1zxDJg Wesley Sneijder ise ''ŞNAYDIR'' değil, ''SNEYDIR'' şeklinde telaffuz edilir. Değerli dostumuz Hollandalı ünlü sunucu Froukje de Both'un ismi de ''FRONKİ' şeklinde telaffuz ediliyor. Yani, bambaşka bir dil Felemenkçe. 

Kolombiyalı James Rodrigues İspanyolca dilinde olduğu için HAMES RODRİGEZ şeklinde telaffuz edilir. Portekizli Gonsalo Guedes ise ''Gonsallo GEEDİS'' şeklinde telaffuz edilir (''Gedeş'' yanlıştır). Fransız Thierry Henry'nin ismi TİYERRİ HANRİ şeklinde telaffuz edilir. Adam Amerika'ya transfer oldu diye Teri Henri denmez. 

Galatasaraylı Mbaye Diagne'nin telaffuzu ise en büyük yanlışa sahne oluyor ve adama CAGNE diyorlar. Senegal ve Fransızca telaffuzu ''Embaye DİYANYE'' ve ''DİYANYÜ'' olması gerekirken, Türkiye'de kimin uydurduğu bilinmeyen CAGNE telaffuzu yapılıyor. Fransız ve Senegal televizyonlarını ve o ülkelerin futbolcuyla yaptığı röportajları izlerseniz programın ilk saniyesine bile ''Hello Diyanye'' dediklerini duyabilirsiniz. İtalya'da oynadığı yıllarda ''Dinye'' olarak kabul edilebilir doğrulukta telaffuz edildiğini de hatırlatayım. Bir kaç dille birlikte Fransızca'nın da sık konuşulduğu ülkelerden İsviçre'de de DİYANYE olarak yine doğru telaffuz ediliyor. Aşağıdaki videoyu 8. saniye ile 45. saniye arasını dikkatle dinleyin. İngilizce ve kendi dillerinde defalarca DİYANYE olarak telaffuz ediliyor. 



Eğer bu şekilde telaffuzu zor olsa anlayabilirim ama ısrarla DİYANYE demek yerine CAGNE denilmesi yanlış ve hoş değil. Telaffuz benzerliğinden yola çıkarak Djalma'ya YALMA denmiyor ve CALMA diye doğru telaffuz yapılırken Diagne'ye neden CAGNE deniliyor anlamış değilim. 'C' ya da 'J' harfini sesini çağrıştıracak en ufak bir şey yok aslında. Bütün verdiğim örneklerde olduğu gibi telaffuz değişirse Ahmet'e Mehmet demekle aynı anlama gelir. Her ülkede olduğu gibi şive farklılıkları olabilir. Halk dilinde, Ahmet'e 'AĞMAT' diyen, Zafer'e ZAĞFER diyen de olur ama ZAFER'e ''CAFER'' diyene rastlamadım. Bir spikerin en doğru telaffuzu yapması gerekir. Spikerlerin bir iki tanesi Diagne için telaffuzunu düzeltti. Telaffuzu doğru yapanları tebrik ediyorum ama tamamına yakını yanlışta ısrar ediyor. 

HOCAYA MENAJER DEĞİL TEKNİK DİREKTÖR DENİR 

Bir diğer büyük yanlış ise yabancı ülkelerde ''coach / manager'' diye adlandırılırken Türkçe karşılığı birebir ''Teknik Direktör'' olmasına rağmen, sırf okunuşu benziyor diye ''Menajer'' deme hatasına düşülmesi. Türkçe'de menajerin ne olduğunu hepimiz biliyoruz değil mi? Spor medyamızda teknik direktörlere ''Menajer'' diyenleri uyaran benden başka hiç kimse de yok. Çok enteresan. Bir çok Türkçe kelimeyi yanlış çeviren ''Google çeviri'' hizmetinde de tek başına ''manager'' yazınca ''Yönetici / Direktör'' olarak doğru karşılığı veriyor ama ''football manager'' yazınca ''Futbol Menajeri'' diye yanlış olarak çevrilmiş. Belli ki birileri çeviriye katkıda bulunmak isterken yanlış kaydettirmiş. Çünkü Türkçemizdeki karşılığı menajer değil. Umarım düzeltilir. 

MAÇ ANLATIMINDA GEREKSİZ BİLGİLER 

Spikerlere maç anlatımlarında uzun uzun istatistik vermekten vazgeçmelerini de tavsiye ediyorum. Futbol tarihi dersi vermek yerine, futbolcu isimlerini ve pozisyonları duymak istediğimizi de belirtmek istiyorum. İlle de istatistik verilecekse top oyunda değilken; ''Kaç gol attığı, geçmişte oynadığı takımlar ve Milli Maç ise hangi takımda oynadığı hızlıca hatırlatılabilir.'' İzleyici diğer istatistikleri hiç merak etmiyor emin olun. Profesyoneller ise zaten maç anında bilgilere erişebiliyor. Teknoloji çağında televizyon karşında aynı anda herkes elinde telefonla maç izliyor. İstenilen tüm bilgi ve istatistiklere anında herkes ulaşabiliyor. Maç atmosferini belgesele çevirmek yerine akıcı bir anlatım daha çok keyif veriyor. Bu konuda en başarılı bulduğum maç anlatıcılarının Hünkar Mutlu, Melih Şendil, Melih Gümüşbıçak ve Emre Tilev olduğunu da belirtmeliyim. 



NOT: Hazır bu özel isim konusu gündeme gelmişken yıllardır aklıma takılan bir konuyu da hatırlatmak isterim. Ülke isimleri de farklı şekilde yazılıyor ve okunuyor. Bunun sebebini de anlamış değilim. Deutschland = Almanya, Algeria = Cezayir, Georgia = Gürcistan, Côte d'Ivoire = Fildişi Sahili şeklinde telaffuz edilirken, Türkiye ise Turkey, Turkei vb. şekilde değişime uğruyor. Bence bir ülkenin ismi tek şekilde yazılıp okunmalı. Bunun benim söylemimle değişmeyeceğini biliyorum ama yine de aklınızın bir köşesinde kalsın.